حق ‌آب مردم اليگودرز چه شد؟/ آيا آب قمرود ايراد شرعي ندارد؟

حق ‌آبه مردم لرستان چه مي‌شود؟/ آيا آب قمرود ايراد شرعي ندارد؟در تعجبیم چرا چند سال است دیگر مناطق کشور که برخی از آن‌ها منابع و پتانسیل بسیار کم‌تری نسبت به استان لرستان دارند، سرعت پیش‌رفت بیش‌تری دارند؟

از سال ۱۳۳۷ خورشيدي مشکل آب آشامیدنی قم مطرح می‌گردد. اين مشكل توسط مرجع عالی‌قدر لرستانی‌تبار، آیت‌الله بروجردی نیز پی‌گیری مي‌شود.

با این که پیشنهاد اولیه‌ی طرحی در همان سال توسط شرکتی فرانسوی ارائه می‌شود، ولی توسط دولت انجام نمی‌پذیرد، چون رفع این مشکل، مشکلات بزرگ‌تر و بیش‌تری را می‌آفرید.(۱)

اين طرح بسیار بزرگ، پروژه “انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم” نام گرفت ولی چندان پی‌گیری نشد تا این که جمعیت قم با توجه به وقوع انقلاب و کلیدی شدن نقش اين شهر در تحولات کشور، رشد زیادی پیدا کرد. در اين شرايط جهت پیش‌برد این پروژه، پس از پی‌گیری آیت‌‌الله حسن صانعی‌، بنیان‌گذار کبیر جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ طی‌ فرمانی‌ ضمن‌ موافقت‌ با درخواست‌ آیت‌‌الله صانعی‌، دولت‌مردان‌ وقت‌ را مکلف‌ نمودند که‌ از نظر مالی‌ و فنی‌ و سایر جهات‌ هم‌کاری‌ لازم‌ را با بنیاد “پانزده‌ خرداد” جهت احداث سدی به همین نام به عمل‌ آورند.

این سد که بیش‌تر توسط آب‌های جاری الیگودرز تغذیه می‌گردد، برای مصرف شهرهای “نیمور” و “دلیجان” استان مرکزی و شهر “قم” احداث گردید و در واقع از اولین قدم‌ها برای انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم بوده است، اما چند سال بعد کارشناسان به اشتباه بودن این طرح اعتراف کردند.

حق ‌آبه مردم لرستان چه مي‌شود؟/ آيا آب قمرود ايراد شرعي ندارد؟

برخي نمایندگان مجلس آن‌قدر پی‌گیر موضوع آب اين شهر بودند و هستند که حتی نماینده‌ی جهرم(استان فارس) نامه‌ی وزارت نیرو را بدین صورت به طعنه پاسخ مي‌دهد:

“نامه‌ای‌ که‌ معاونت‌ شما برای‌ من‌ نوشته‌اند سال‌ ۱۴۰۳ خورشيدي این‌ هم‌ به شرط‌ تأمین‌ اعتبار از شاخه‌های‌ دز؛ یعنی‌ چند سال‌ دیگر؟! (ان‌شاءالله تا آن‌وقت‌ حتماً با دعای‌ مسلمین‌ و مستضعفین‌ جهان‌ حضرت‌ حجت‌ با کمک‌ خداوند تبارک‌ و تعالی‌ ظهور کرده‌ و دیگر نیازی‌ به‌ کار وزارت‌ نیرو و دولت‌ نیست‌ که‌ بخواهد آب‌ قم‌ را تأمین‌ کند، حضرت‌ آن موقع‌ تشریف‌ می‌آورند!) نامه‌شان‌ رسمی‌ است‌، از سرشاخه‌های‌ دز (در سال‌) ۱۴۰۳.” (محمد‌مهدی شجاعی‌فرد، ۱۳۷۹٫۱٫۲۱ در پارلمان)

پی‌گیری مطالبات مردم حتی توسط نمایندگان دیگر حوزه‌های انتخابیه‌ي نامربوط، امری متداول و نیکوست، اما شرط انصاف ایجاب می‌کند تفاوتی بین شهر‌ها، شهروندان، اقوام و … قائل نشوند. همین بی‌انصافی‌ها امروزه لرستان و خوزستان را تشنه به آب کرده است و مشخص نيست چرا هيچ‌كدام از نمايندگان براي مسلمانان محروم اين دو استان قدمي بر نمي‌دارند؟!

سال ۱۳۶۲ علی موحدی‌ساوجی از نمایندگان ساوه در دور اول مجلس شورای اسلامی، از حفر ۹ حلقه چاه عمیق در ساوه به منظور تامین آب قم و در ادامه آن، ممنوعیت حفر چاه در بخش جعفرآباد ساوه اعتراض می‌کند و همان زمان اخطار جالبی می‌دهد که امروزه پس از ۳۱ سال به وقوع پیوسته است. وي با توجه به نبود منابع آبی در اطراف قم و رشد زیاد و نامناسب جمعیت اين شهر، می‌گوید: صلاح نیست برای چنین شهری که مشکل ریشه‌ای آب دارد، زمینه‌ی بزرگ شدن را فراهم کرد و پروژه‌های میان‌مدت (حفر ۹ چاه عمیق) را اجرا کرد.

ساوجی بيش از ۳ دهه قبل، پروژه‌های حتی میان‌مدت را برای این شهر كويري اشتباه و غیر‌شرعی می‌داند، چه برسد به پروژه‌ی بلند‌مدت و بزرگ سرشاخه‌های دز!  همین بی‌تدبیری‌ها و بی‌توجهی‌ها به چنین تذکراتی باعث یک میلیون نفری شدن قم طي سال‌هاي اخير شد.

حق ‌آبه مردم لرستان چه مي‌شود؟/ آيا آب قمرود ايراد شرعي ندارد؟

حسن غفوری‌فرد وزیر نیرویِ کابینه‌ي شهيد محمد‌جواد باهنر در پاسخ به مساله‌ي شرعی انتقال آب به قم می‌گوید: شخصاً خدمت آیت‌الله حسین‌علی منتظری، آیت‌الله علی مشکینی و بسیاری دیگر از علما و مراجع قم رسیدم و وقتی که در پاسخ به مشکلات آب قم، از پروژه‌ها گفتم، این آقایان هم اعتراضی نکردند، سکوت‌شان را دلیل بر رضایت دانسته و برای‌شان مسلم شده است که اشکال شرعی ندارد.

سؤال اين‌جاست آیا آقای غفوری‌فرد نزد علما به مشکلاتی که برای مناطق مبداء انتقال آب ایجاد می‌شود، اشاره‌ای کرده بودند كه چنين استنباطي از سكوت آن‌ها نموده‌اند؟ هیچ‌کس با آبادانی كشور عزيزمان مخالف نیست، اما عمراني که با تخریب دیگر مناطق همراه باشد، به یقین طبق قاعده لاضرر، ایراد دارد.

نمایندگان لرستان در مجلس شوراي اسلامي نيز عملکردشان در این مورد جالب است. برای مثال در یکی از ادوار مجلس که رییس آن مهدي كروبي نماینده‌ی خود الیگودرز بود، نماینده‌ای درخواست تامین آب حوزه‌اش را از طرح انتقال آب از الیگودرز را می‌کند! کاری به سخن‌رانی آن نماینده در مجلس نداریم، اما اگر نماینده الیگودرز که نفوذ و قدرت خوبی هم در آن زمان داشت همان موقع براي جلوگيري از چنين طرحي تلاشی می‌کرد، نتیجه‌ اين نمي‌شد كه اكنون كشاورزان و روستانشينان همان منطقه يا در آن نزديكي در كمبود آب به سر ببرند.

بايد پذيرفت با توجه به پیش‌رفت پروژه‌های مضر براي مردم لرستان، نمایندگان لرستان تلاش مناسبی در اين خصوص نداشته‌اند، چرا که آب را از استانی که تنها درآمد بسیاری از ساکنینش کشاورزی است گرفتند تا برخی در چندین کیلومتر آن‌طرف‌تر، بهترین آب دنیارا بیاشامند بدون اين كه در قبال آن، از منطقه‌اي برخوردار، سهمي به منطقه‌ي فقير از نظر توسعه برسد!(۲)

به هر حال ما همه مسلمان بوده و زیر چتر یک کشوریم و بسياري منافع مشترک داريم، ولی مشکل این‌جاست که برخی منافع را برای خود می‌خواهند و در واقع زياده‌خواه و حتي برخي خودخواه هستند.

چگونه است که طرحی به این بزرگی که بیش از ۲ برابر سد امیرکبیر آب تامین می‌کند، انتقالش از این مسیر طولانی و کوهستانی توجیه و بودجه‌اي عظيم دارد، ولی آب‌رسانی به همان روستاهایی که آب را از رودخانه‌های‌شان انتقال می‌دهند توجیه و بودجه‌اي ندارد؟!

۵۴ كيلومتر تونل (بلندترین تونل انتقال آب در خاورمیانه) به همراه چند سد، ره‌آوردش برای لرستان، تخریب محیط زیست، خشک شدن چاه‌ها، چشمه‌ها و قنات‌ها شد. روستاییان را شهرنشین کرد و جوانان‌شان را بی‌کارتر.

معاون محيط طبيعی اداره كل حفاظت محيط زيست استان لرستان سال ۱۳۸۸ تخريب اراضی مرتعی، تخريب زيستگاه‌ها، مهاجرت حيات وحش، تغيير در هيدروگرافی و كاهش سطح آب‌های زيرزمينی در منطقه اليگودرز را از نتايج اجرای اين طرح انقال آب دانسته و عنوان کرده است که مطالعات ارزيابی زيست‌محيطی اين پروژه، ۵ سال پس از آغاز عمليات احداث آن در سال ۱۳۸۷ انجام شده است!(۳)

این روشی است برای دور زدن قانون و سازمان محیط زیست کشور تا ناظران را برابر عمل انجام شده قرار دهند! هرچند طبق رای دادگاه، مجری طرح بابت تخلفات زیست‌محیطی (۵ قطعه تونل به طول ۷٫۵۵ كيلومتر و قطر متوسط ۳ متر) محکوم به پرداخت جریمه نقدی شد، اما به علت ضعف قانون، حتی این حکم ناچیز ۴۰۰ میلیون تومانی نیز اجرا نشد!

به راستی حکم شرعی استفاده از این آب که نان بسیاری را در لرستان برید، چیست؟

آیت‌الله مکارم شیرازی می‌گوید: “باید با اجازه مالکان اصلی از آن آب استفاده شود”. (۴) اما اجازه که هیچ، عذر‌خواهی هم از ذی‌حقان به عمل نیامد و نام پروژه هم طوري انتخاب شد كه هيچ حقي براي مردم اليگودرز و لرستان متصور نباشد. تنها اشک‌های وزیر کابینه احمدی‌نژاد، یادگاری شد برای مردمی که سال‌هاست اشک بر گونه‌های‌شان بابت بی‌انصافی و قصور در اين زمينه، جاری است.(۵) خسارت‌ها حتی به پرورش‌دهندگان ماهی که پرورشگاه‌شان نابود شد، جبران ناشدنی است.

اما کلنگ‌زنی و افتتاح اين پروژه هم در نوع خود جالب بوده است. پروژه “قمرود” تنها پروژه ایران است که کلنگ آن به جای مبدا در مقصد طرح به زمین زده شده است! روز افتتاح، آقای احمدی‌نژاد به شهروندان قم از طرف خداوند قول داد که روزی آن‌ها می‌رسد، لذا نگران افزایش جمعیت نباشند که آب سالم به قم رسیده است…(۶)

این همه گفته شد تا به عرض‌تان رسانده شود که منابع و پتانسیل برای توسعه یک منطقه لازم است، اما کافی نیست. بهتر است آینده‌نگر بود و با استفاده از ابزارهایی چون “سیاست” و افزایش روحیه مطالبه‌گری شهروندان، برای لرستان طرح‌های لازم، ابتدایی و اساسی را “توجیه” کنیم تا دیگر منعمِ محروم نباشیم.

حق ‌آبه مردم لرستان چه مي‌شود؟/ آيا آب قمرود ايراد شرعي ندارد؟

اولین قدم‌هایی که برای اصلاح فضای سیاسی ناسالم و ناکارآمد لرستان می‌توان برداشت، سر و سامان دادن به فرهنگ این سرزمین است. متاسفانه حتی فرهنگ‌های پسندیده‌ای که از قرن‌ها پیش برای‌مان به یادگار مانده بود را در برابر فریب، ریا، زیرآب‌زنی، منفعت‌طلبی، پست‌طلبي عده‌اي از مسوولان استان‌مان کم‌رنگ کرده‌ایم.

مهرداد دهقانيچه خوب است به نسل‌های آینده لرستان بیاموزیم که انتخاب مدیر و نماینده‌ي شایسته به منافع شخصی و طایفه‌ای ارجحیت دارد و “خدا حال هیچ قومی را دگرگون نخواهد کرد تا زمانی که خود آن قوم، خودشان  حال‌شان را تغییر دهند”. (۷)

۱) برخی از آمارها، اطلاعات و نظرهای یاد شده در این نوشتار برداشتی از نطق‌های ایراد شده در پارلمان است.

(۲) جام‌جم آنلاین، ۱۶ آبان ۱۳۸۷، به نقل از وزیر نیرو وقت.

(۳) روزنامه اعتماد، سه‌شنبه ۲۹ اردی‌بهشت ۱۳۸۸، شماره ۱۹۵۴، مریم نظری.

(۴) پاسخ استفتا از ایشان در مورد حکم استفاده از چنین آبی.

(۵) خبر‌گزاری مهر، خرم‌آباد، مطلب “پروژه‌ای که زمین‌های آبی را دیم کرد/ روستاهای الیگودرز خالی می‌شوند”.

(۶) http://www.mehrnews.com/detail/News/2039251

(۷) آیه ۱۱ سوره مبارکه رعد.

 

نويسنده:مهرداد دهقانی

برگرفته از پايگاه خبري یافته