قلعه باستانی «فلک الافلاک» یکی از شاهکارهای معماری جهان است که در مرکز شهر خرمآباد واقعشده و همواره میزبان گردشگران داخلی و خارجی بوده است.
قلعه فلک الافلاک این بنای باشکوه بهعنوان یکی از شاخصترین اثر تاریخی استان لرستان مربوط به دوره ساسانیان بوده و به دلیل معماری زیبا و شگفتانگیز آن از سوی بسیاری از کارشناسان بهعنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری دنیا لقب گرفته است.
این قلعه تاریخی که بر فراز تپهای مشرفبه شهر خرمآباد واقعشده دارای هشت برج و دو حیاط مستطیل شکل است؛ ارتفاع بلندترین دیوار این قلعه عظیم تا سطح تپه ۲۳متر، مساحت کلی آن پنج هزار و ۳۰۰ مترمربع و پلان بنای این قلعه تاریخی بهصورت هشتضلعی نامنظم است.
حیاط اول قلعه
این قلعه سترگ که از سنگ، آجر، خشت و ملات گچ و آهک ساختهشده برای ورود به آن باید از سمت شمال و در بدنه برج غربی بنا گذر کرد تا به راهروی ورودی حیاط اول که در ۲۲٫۵×۳۱ طراحیشده رسید، در پیرامون این حیاط چهار برج قرار دارد بهنحویکه دو برج آن در شمال و شمال غربی و دو برج دیگر در جنوب و جنوب غربی واقعشده است.
برای مشاهده چاه ۴۰ متری این دژ عظیم باید به سمت شمال شرقی حیاط اول رفت، چاهی که در پشت یک طاق نمای بلند قرار دارد و بیشتر آن با برش صخره به سرچشمه گلستان راهیافته و درگذشته آب موردنیاز ساکنان قلعه را تأمین کرده است.
حیاط دوم قلعه
حیاط دوم این قلعه در جهت شرقی، غربی و در ابعاد ۲۱×۲۹ طراحیشده و همانند حیاط اول از چهار برج تشکیلشده است و در چهار جهت این حیاط تالارهای بزرگی قرار دارد که به یکدیگر راه دارند و اکنون به موزه مردمشناسی استان لرستان تبدیلشدهاند.
قلعه فلک الافلاک یا دژ شاپور خواست که یکی چشمگیرترین آثار تاریخی و گردشگری شهر خرمآباد است به شماره ۸۳۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قلعه خرمآباد مقر حکومت آل حسنویه و گنجور
قلعه فلک الافلک این سپهر سپهران در طول زمان بانامهای گوناگونی مانند دژ شاپور خواست، قلعه خرمآباد، کاخ اتابکان، دوازدهبرجی از آن یادشده است و از دوره قاجار به بعد نیز نام «فلکالافلاک به خود گرفته است.
این بنای باستانی با واقعشدن بر فراز یک صخره سنگی بر دره تاریخی خرمآباد اشراف کامل دارد و به دلیل موقعیت استراتژیکی خود در قرن چهارم هجری قمری بهعنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آلبویه درآمد و در یک برهه نیز به خزانه حکومتی خاندان بدر تبدیل شد، پسازآن نیز مقر حکومت اتابکان لر
کوچک و والیان لرستان در دوره صفویه و قاجاریه بوده است و در دوران پهلوی اول و دوم نیز از این قلعه بهعنوان پادگان نظامی و زندان سیاسی استفادهشده است.
